This is an example of a HTML caption with link themeforest.net.
Татар яшәмәгән җир юк.
Максатыбыз - сибелгән милләттәшләребезне туплау.
Санкт-Петербург шәhәрендә дөньядагы иң беренче татар гәҗитәсе
чыга башлавының 115 еллыгын билгеләп үттек. 1905 елның сентябрь аенда
атаклы дин эшлеклесе Атаулла Баязитовның "Нур" гәҗитәсе дөнья күрсә, 11
декабрьдә шулай ук империя башкаласында Рәшит Ибраһимов җитәкләгән
"Өлфәт" гәҗитесе чыга башлаган.
"Нур" гәҗитәсендә Россия мөселманнарының тормышы, дини хокуклар
турында язылган.
"Өлфәт" иҗтимагый гамәлләрне, милләт мәнфәгатьләрен күтәреп
чыккан.
Шулай итеп, патша Россиясендәге рус булмаган халыклар арасында
беренчеләрдән булып татарларның милли матбугат системасы барлыкка
килгән. Татар милләтенең тулы форматы да нәкъ шул чорда хасил булган.
Октябрь инкыйлабына кадәр 120 дән артык татар гәҗитләрен гамәлгә
кую, халкыбызның милләт буларак формалашуының төп күрсәткече булып
тора. Совет хакимияте елларында да, хәзер дә татар матбугаты, гомумән
мәгълүмат системасы милләт язмышын хәл итә торган әсбап хезмәтен үти.
Инша Алла, киләчәктә дә шулай булыр.
Матбугат тормышы да, төрле төбәкләрдәге милли яшәеш тә бер-
берсенә тыгыз бәйләнгән. Татарстан һәм Казан белән уртак эшләү өчен
җитди сәбәпләр бар.
Бер генә мисал: 2021 нче елда “Нур” гәҗитәсен чыгаручы,
мәгърифәтче, галим, Император гвардиясе ахуны, Петербург җәмигъ мәчете
төзелешен башлап йөрүче Аятулла Баязитовның тууына 175 яшь тула.
Петербургта аңа бюст куелды, ул яшәгән йортка элмә такта урнаштырылды,
аның туган көнендә hәр ел без “Баязитов укулары” үткәрәбез.
Татарстанда да Баязитов юбилеена багышланган чаралар югары
дәрәҗәдә оештырылыр дип өметләнәбез. Милли
дөньясының теләсә нинди төбәгенә үтеп керә, милли тел, мәдәният,
мәгълумат административ чикләрне танымый. Татар матбугатын, милләтебез
рухын экстерриториаль күренеш дияргә була. Шуңа күрә милли матбугат,
иярченле "Яңа гасыр"
мәгълүмат кырын тәшкил итә. "Татмедиа"
утырышы, монда кабул ителгән карарларның тәэсире республика
чикләреннән чыгып, бөтен татар дөньясына тарала, дип санарга нигез бар.
Хәзерге интернет, телевидение заманында да тиражларын саклаучы
татар
гәҗит-журналлары, дәүләт ярдәмендә яки аерым шәхесләрнең
тырышлыгы белән зур тиражлар җыючы
Федерациясенең 22 төбәгендә утыздан артык татар гәҗит-журналы нәшер
ителә.
Алар арасыннан
Мәскәү,
Башкортостан,
Ульян,
Төмән,
Пермь,
Свердлау,
Оренбург,
Самар,
Чиләбедә чыгучы газеталарны,
Түбән Новгородта һәм Самардагы җитди журналларны атап була, алар
халык тугрылыгы һәм энтузиазмы нәтиҗәсендә дөнья күрә.
Безнең барыбызның да уртак максатыбыз - чәчелгән татар милләтен
туплау, милли мәнфәгатьләрне яклау, татар булып яшәргә ярдәм итү. Быел
исә бөтен Россия халык саны алу барыбыз өчен дә зур имтихан. Хәзерге
интернет, социаль челтәрләр, татарча укучыларның бермә-бер кимүе безнең
мөмкинлекләрне чикли. Туган телне белгән өлкән буын ничек тә милли
арбадан төшеп калмаса, яшь һәм урта буынны мәгълүмат мөhитеннән
ычкындырмаска иде.
Шуны истә тотып, ике ел элек Татарстанның Санкт-Петербург һәм
Ленинград өлкәсендәге даими вәкиллеге тәкъдиме белән piter.tatar дигән
интернет порталы ачып җибәрдек.
"Нур" гәҗитәсенең миссиясен XXI гасырда дәвам иттерүче бу
проектның башында милли җанлы егет, талантлы компьютер белгече Равил
Закиров тора.
Фикер алышуларны модератор Катифә Гайнетдинова алып бара.
Шәһәрдә татар журналистларының клубы канаты астында кызыклы
очрашулар,
фикер
алышулар
үтә.
Онлайн
конференцияләрдә,
медиафорумнарда Татарстаннан һәм башка төбәкләрдән, хәтта чит илләрдән
милли рухлы татар белгечләре катнаша. Бу чараларны оештыруда Бөтен
дөнья татар конгрессы һәм "Татмедиа" агентлыгы зур ярдәм күрсәтә.
Россия регионнарында
чыгып
килүче татар
гәҗитләренең
мөхәррирләре, республикабызның әйдәп баручы татар басмаларының
җитәкчеләре
hәм
үзебезнең билгеле журналист-аналитикларыбыз бу
чараларда катнашалар. Пандемия чикләүләре чорында мондый канал аша
аралашу кызыклы һәм файдалы булды дип әйтә алам.
Портал яңалыклары белән танышып баручылар аның эшенә югары бәя
бирә. Милләт тормышына, тарихына һәм заман хәбәрләренә багышланган
ресурслар арасында Мәскәү, Самар татарлары эшләтеп җибәргән интернет
порталлар да бүгенге мәгълумат кырында үз урынын таба алды.
Мондый рухтагы милли
порталларны
татарлар яшәгән барлык
регионнарда да ачарга мөмкин дип уйлыйм. Шул рәвешчә, көнүзәк
мәсьәләләрне вакытында яктыртып, максатчан эш алып бару белән бергә,
шул җирлектә яшәгән барлык татарларны берләштереп торучы уңышлы
механизм да эшләп була. Кайбер татарлар күпләп яшәгән төбәкләрдә әлегә
кадәр үз сайтлары юк, гәҗитләр чыгару яки тарату да шактый зәгыйфь
хәлдә. Бу очракларда матди мөмкинлекләр җитмәү яңа проблем түгел, бу
күптән билгеле. Ләкин алга карап эшли белү, заманча фикер йөртү, яңа
форматта эшләү тагы да зуррак дефицит булып тора.
Мәгълүмат кырында шоу-бизнес,
гыйбрәтле хәлләр,
фаҗигале язмышлар,
маҗаралар яктырту өскә чыккан хәзерге заманда,
милли матбугатның тәрбия мәктәбе булуын оныту,
дин,
әдәбият,
әхлак тарату миссиясеннән ваз кичү мөмкин түгел.
Татар телле матбугатның төп проблемы булып татар телен белүчеләр
кимү тора. Шул сәбәптән күпләр гәҗит-журналның да бүтән телдәгесен
алдыра һәм нәтиҗәдә үзе дә сизмәстән милли мохиттән чыга. Шулай ук
кечкенә редакцияләр, түбән эш хаклары, гонорарлар түләмәү, татар телен
яхшы белгән квалификацияле журналистларның җитмәве төбәкләрдә чыгучы
татар гәҗит-җурналларны авыр хәлгә куялар.
Минем тәкъдимнәр:
1 Хәзерге милли матбугатның авырткан җире - эчтәлекнең ярлылыгы,
актуаллек җитмәү, контент йомшаклыгы. Татар матбугаты, чын мәгънәсендә,
укучыга гамәли ярдәм күрсәтүче булырга тиеш. Хәзерге вакытта гәҗит-
җурнал укучыга, үзен алдыручыга мохтаҗ ә бу вәзгыять киресенчә булып,
укучы гәҗиткә мохтаҗ булсын. Ул анда үзенә кирәк бөтен сорауларга да
җавап таба алган очракта гәҗиткә язылачак.
2 Бүген басма матбугатка интернет ресурсларын каршы кую комачаулый.
Интернет никадәр алга китсә дә, экспертлар фикеренчә, халык басма
матбугатка ныграк ышана. Татар редакцияләренә төрле социаль челтәрләрдә
аккаунтларын булдырып, аларны актуалләштерергә була. Минем кебек
массовый укучының теләге шундый: оператив мәгълүмат телевидение һәм
интернет аша барсын, җитди тирән мәкаләләр һәм этномәдәниятка караган
темалар басма матбугатта чыксын. Интенретта чыккан төпле аналитиканы
басма матбугата аша да тарату бары тик файда гына китерер иде.
3 Республикабызда чыгып килүче татар басмаларын Татарстаннан читтә
яшәүче татарлар арасында киңрәк таныту максатыннан, регионнарда эшләп
килгән татар порталларын, сайтларын актив куллану дөрес булыр иде.
Аларда татар гәҗитәсенең яки журналының аерым колонкасы ачыла, анда
гәҗит басылган кызыклы мәкаләләр куела, архив материалларына урын
бирелә. Шул ук колонкада басмага язылу кнопкасы куела. Шулай ук
порталда узган төрле бәйгеләрдә бүләк итеп гәҗит-журналга бушка язылу
бүләк ителү уңай нәтиҗә бирәчәк.
4 Россия регионнарында hәм чит илләрдә эшләп килүче татар сайтлары hәм
татар басма органнары җитәкчеләре татар блогерларының онлайн форматта
эшли торган берлеген булдырырга вакыт җиткәндер. Мондый канал көнүзәк
темалар турында хәбәрләрне тиз арада тарату, дөрес бәя бирү, тактик
бурычларны тормышка ашыру, үзара hәрдаим элемтәдә булу өчен кирәк.
Питер нокта татар порталы базасында без бу берлекне инде оештыра
башладык дисәк тә була. Питер татар медиофорумнарыннан соң безнең
регионнардагы республикадагы татар гәҗит-җурналлары баш мөхәррирләре
ватсап группасы оешты, анда фикерләшү башланды. Шушы ук берлек
нигезендә без татар хештегларының бердәм исемлеген булдырып аны бар
җирдә мөмкин кадәр активрак куллана башлауга күчәргә тиешбез.
5 Рус телле, әмма татар милли мәйданында эш алып барган hәм күпчелек
укучылары татарлар булган портал, сайт, гәҗит, җурналларда татар телен
өйрәнүгә кызыксыну уятырга тырышу, аның өчен яңа форматларда эшләү
үгет-нәсихәт белән генә түгел ә укучының үзендә телне өйрәнүгә кызыксыну
уяту мөhим.
Йомгаклап шуны әйтәсем килә: милли үзаң тәрбияләү, халкыбыз
тарихы, мәдәнияте һәм мәгърифәте турында мәгълумат тарату милли
матбугатебезнең төп максаты булсын иде. Бүген ярдәмгә мохтаҗ гәҗит-
журналларыбызны, китап
һәм
интернет
мөмкинлекләрен
югалудан,
мәгълумат инкыйразыннан бары тик татар халкы үзе генә һәм аның
этномәдәният мөhите генә коткара ала. Ничек кенә булмасын, безнең милли
матбугатны югалтырга хакыбыз юк. Рәхмәт.
Нәкыйфь угылы Ренат Валиуллин.
Татарстан Республикасының
Санкт-Петербург hәм Ленинград өлкәсендәге даими вәкиле.
Хәбәрләр
«Татар театры башкалардан талантлырак, кызыклырак булса гына җиңә ала»
«Әкият» татар дәүләт курчак театрының сәнгать җитәкчесе Илгиз Зәйниевның ТР Мәдәният министрлыгының йомгаклау коллегиясендә ясаган чыгышын тәкъдим итәбез.
Намаз
“Бисмилләһир-рахмәнир-рахим!” диеп кенә,
Намазлыгын идәнгә
Пөхтәләп җәеп кенә,
Бабам укый Намазны
Кәләпүш киеп кенә.
Рәшит хәзрәт Йосыпов: «Миңа өшкертергә килүчеләрнең 90 проценты – хатын-кызлар, чөнки алар арасында хөсетлек, үчлелек зур»
Ульян шәһәрендә яшәүче Рәшит хәзрәт Йосыпов – халык табибы да. Ул Сүриядәге ике ислам уку йортын тәмамлаган. 10 ел инде өшкерү белән шөгыльләнә. Соңгы вакытта Инстаграм сәхифәсендә «туры элемтә»ләр уздыра, онлайн вәгазьләр укый. Социаль челтәрләрдә аны иң яхшы өшкерүчеләрнең берсе дип тәкъдим итәләр. Рәшит хәзрәт белән замана зәхмәтләре турында сөйләштек.
Әбзалетдин кызы Дания Алиәкбәровага – 85 яшь!
Дания апа Мулла авылында тугыз балалы гаиләдә туып-үсә. 1953
елда авыл мәктәбен тәмамлагач, Камышлы педагогия училищесына
укырга керә. 1957 елда үз авылына укытучы булып эшкә кайта һәм 35
ел шушы вазифаны башкара.